Dự luật Việc làm (sửa đổi) dự kiến có hiệu lực từ tháng 7/2026 quy định giữ nguyên mức hưởng trợ cấp thất nghiệp 60% bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp.

Chiều 4/6, tại cuộc họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh nêu các vấn đề xung quanh việc tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự luật. 

Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đề nghị giữ nguyên mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp của 6 tháng gần nhất trước khi chấm dứt hợp đồng lao động. Mức này được đánh giá là tương đối phù hợp với thông lệ quốc tế và các mức trợ cấp mà người lao động được nhận khi mất việc làm theo quy định hiện hành. Đồng thời, mức này đảm bảo người lao động giảm bớt khó khăn, ổn định cuộc sống trong thời gian thất nghiệp cho tới khi tìm được việc làm mới.

Trước đó, một số ý kiến đề nghị nâng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng lên tối thiểu 65% và cho phép Chính phủ điều chỉnh tăng tỷ lệ này lên tối đa 75% trong trường hợp khủng hoảng kinh tế, dịch bệnh quy mô lớn.

Ý kiến khác đề xuất tăng mức hưởng lên 70% nhưng không quá 5 lần mức lương tối thiểu vùng và cứ mỗi 6 tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp thì được hưởng thêm 1 tháng trợ cấp thất nghiệp, nhưng tối đa không quá 12 tháng.

Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội đã rà soát và nhận định, Quỹ bảo hiểm thất nghiệp kết dư thời gian qua chủ yếu được tích lũy từ giai đoạn trước, do được Ngân sách Nhà nước hỗ trợ hằng năm khi số đối tượng thụ hưởng các chế độ còn ít. Tuy nhiên, từ năm 2020 đến nay, số thu và chi bảo hiểm thất nghiệp hằng năm đã cân bằng nhau.

Cơ quan thẩm tra cũng viện dẫn kinh nghiệm từ các quốc gia thực hiện thành công chính sách bảo hiểm thất nghiệp hoặc bảo hiểm việc làm như Canada, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, cùng với quy chuẩn quốc tế về bảo hiểm thất nghiệp. Theo đó, mức trợ cấp thất nghiệp không ít hơn 45% của thu nhập trước đó hoặc không ít hơn 45% của tiền lương tối thiểu theo quy định hoặc của tiền lương của người lao động bình thường, nhưng không ít hơn mức sống cơ bản tối thiểu. Thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp tối thiểu là 12 tuần (3 tháng) trong thời kỳ 12 tháng.

Bên cạnh đó, Bộ luật Lao động quy định trách nhiệm của người sử dụng lao động trong việc chi trả trợ cấp thôi việc (mỗi năm làm việc được trợ cấp 1/2 tháng tiền lương) và trợ cấp mất việc làm (mỗi năm làm việc trả 1 tháng tiền lương), nhưng ít nhất phải bằng 2 tháng tiền lương. Mức hưởng 60% bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp (tương đương 180%) được cho là phù hợp với các quy định này.

Ưu tiên vốn vay với nhóm lao động dễ tổn thương

Một điểm mới trong dự thảo là quy định linh hoạt hơn đối với chính sách vay vốn tạo việc làm. Cụ thể, dự thảo Luật đã chỉnh lý theo hướng giao Chính phủ căn cứ vào tình hình kinh tế - xã hội để quyết định mở rộng đối tượng được vay với mức lãi suất thấp hơn khi vay vốn hỗ trợ tạo việc làm, duy trì, mở rộng việc làm và vay vốn hỗ trợ đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.

Nội dung này được bổ sung tại điểm đ khoản 3 và điểm c khoản 4 Điều 9 sau khi một số ý kiến đề nghị mở rộng hoặc ưu tiên vay vốn đối với các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh sử dụng nhiều lao động nữ hoặc do phụ nữ làm chủ, sử dụng nhiều lao động là người cao tuổi, doanh nghiệp khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, hoặc mở rộng đối tượng được vay vốn hỗ trợ tạo việc làm, duy trì, mở rộng việc làm và đi làm việc ở nước ngoài với lãi suất ưu đãi. 

Không mở rộng chính sách riêng biệt

Trước ý kiến đề nghị bổ sung quy định hỗ trợ người lao động là cán bộ, công chức, viên chức bị ảnh hưởng bởi sắp xếp tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị; người lao động là người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài làm việc tại Việt Nam; người sử dụng nhiều lao động tại địa phương, vùng nông thôn, miền núi; có nhiều lao động là người khuyết tật, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội cho biết dự thảo Luật đã quy định các chính sách hỗ trợ việc làm cho tất cả người lao động mà không có sự phân biệt.

Đồng thời, các chính sách hỗ trợ người khuyết tật, người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, cán bộ, công chức, viên chức bị ảnh hưởng bởi sắp xếp tổ chức bộ máy trong hệ thống chính trị đã được quy định tại nhiều văn bản luật có liên quan. Do vậy, Thường trực Ủy ban xin được giữ như dự thảo Luật để tránh chồng chéo, trùng lặp.

Dự thảo Luật Việc làm sửa đổi sau chỉnh lý gồm 8 chương, 55 điều (giảm 3 điều so với phiên trình lần đầu tại kỳ họp thứ 9). Dự kiến Luật sẽ được Quốc hội xem xét thông qua tại đợt 2 của kỳ họp này. Theo đề xuất mới, Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026, nhằm đảm bảo đủ thời gian chuẩn bị các văn bản hướng dẫn thi hành.

                                                                                                                                   Tác giả Hằng Nguyễn và Hoài Thu Báo Dân Trí